Tym razem zajmiemy się reklamą suplementów diet. Rozmawialiśmy już o reklamie wyrobów medycznych, a teraz czas na przedstawienie zagadnienia reklamy suplementów diety, a powodem jest opublikowany przed kilkoma dniami projekt zmiany ustawy z 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, który został skierowany do opiniowania i konsultacji publicznych („Projekt”, opubl. i skierowany do uzgodnień oraz konsultacji w dniu 02.01.2023 r.).
Jak wskazuje projektodawca:
Projektowana zmiana (….) wynika z konieczności dostosowania instrumentów nadzoru rynku środków spożywczych objętych powiadomieniem o pierwszym wprowadzeniu do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przede wszystkim suplementów diety, do dynamicznie rozwijającego się rynku tych produktów.
Przedmiotem regulacji są między innymi zmiany w zakresie procedury powiadamiania Głównego Inspektora Sanitarnego (dalej w skrócie „GIS”) o pierwszym wprowadzeniu do obrotu środków spożywczych, w tym suplementów diety, a także zmiany w zakresie przepisów karnych i przepisów o karach pieniężnych.
Najwięcej miejsca poświecono jednak nieuregulowanym dotychczas szerzej zagadnieniom oznakowania, prezentacji i reklamy suplementów diety i tym głównie zajmiemy się w niniejszej publikacji.
Jak zauważono w uzasadnieniu, rynek sprzedaży suplementów diety w Polsce cechuje niezwykle wysoka dynamika wzrostu, co znajduje swój wyraz i potwierdzenie we wszystkich statystykach, w tym liczbie zgłoszeń – powiadomień o wprowadzeniu produktu po raz pierwszy do obrotu (w latach 2007-2016 do GIS wpłynęło łącznie ok. 33114 powiadomień, w latach 2017–2020 – 62 808, a w samym 2021 ok. 21993 powiadomień), czy wartości sprzedaży detalicznej suplementów diety, która każdego roku w sposób istotny rośnie i w 2021 r. osiągnęła już poziom 6 miliardów złotych.
Źródeł tego wzrostu upatruje się właśnie w reklamie suplementów diety, jej powszechności, stosowanych przez reklamodawców technikach oddziaływania na konsumentów, w tym także z wykorzystaniem niewiedzy i nieświadomości konsumentów na temat różnic pomiędzy suplementami diety i produktami leczniczymi. Przekaz reklamowy kształtuje zatem świadomość i wiedzę konsumentów na temat suplementów diety, która bywa uzupełniana o informacje dostępne w internecie, rzadziej przez konsultacje z lekarzami, farmaceutami lub dietetykami. Przytoczone w uzasadnieniu argumenty nie pozostawiają wątpliwości, że ocena projektodawcy w zakresie treści reklam suplementów diety dotychczas emitowanych i ich wypływu na konsumentów jest wyraźnie negatywna. Przeciwko tym zjawiskom projektodawca zaproponował określone rozwiązania i narzędzia. Projektowane przepisy mają przede wszystkim zapewnić ochronę konsumenta przed wprowadzaniem go w błąd, wyposażyć go w odpowiednie informacje i chronić przed nadmierną presją marketingową. Warto też zauważyć, że zaproponowane rozwiązania z jednej strony czerpią z rozwiązań już istniejących, tj. regulacji w obszarze reklamy produktów leczniczych wydawanych przez przypisu lekarza (OTC), a jednocześnie jednym z celów wprowadzenia nowych przepisów dotyczących reklamy suplementów diety jest właśnie zagwarantowanie rozpoznawalności i rozróżnialności produktów leczniczych OTC i suplementów diety oraz przeznaczenia obu grup produktów i ich zastosowania.
Wytyczne reklamowe dla suplementów diety w Projekcie są następujące:
- „Oznakowanie suplementów diety nie może zawierać informacji stwierdzających lub sugerujących, że zbilansowana i zróżnicowana dieta nie może dostarczyć wystarczających dla organizmu ilości składników odżywczych”
– co jest zmianą istniejącej już w ustawie regulacji (art. 27 ust. 5), z której wyłączono „prezentację i reklamę” i w Projekcie uregulowane je odrębnie w ramach nowych przepisów art. 27a i 27b opisanych poniżej.
- Obowiązek (nakaz) przedstawiania suplementu diety w prezentacji lub reklamie w sposób rzetelny i bez wprowadzania w błąd oraz zgodnie z przepisami unijnymi, tj. w szczególności z wymogami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności (…);
- Obowiązek (nakaz) zamieszczania w prezentacji lub reklamie suplementu diety informacji o następującej treści: „Suplement diety jest środkiem spożywczym, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety. Suplement diety nie ma właściwości leczniczych.”, przy czym w zależności od formy prezentacji lub reklamy:
a) W prezentacji lub reklamie audiowizualnej, informacja o powyższej treści ma posiadać następujące cechy:
- umieszcza się poziomo, nieruchomo, w dolnej części prezentacji lub reklamy, na płaszczyźnie stanowiącej nie mniej niż 20% jej powierzchni;
- umieszcza się w taki sposób, aby tekst był czytelny, wyróżniał się od kolorystyki reklamy i tła płaszczyzny, w kolorze czarnym na białym tle lub w kolorze białym na czarnym tle, o grubości stanowiącej 20–25% jej wysokości;
- ukazuje się na ekranie przez cały czas emisji prezentacji lub reklamy;
- odczytuje się w sposób wyraźny w języku polskim, a czas trwania przekazu tej informacji nie może być krótszy niż 5 sekund;
- odczytuje się podczas prezentowania opakowania suplementu diety.
b) W prezentacji lub reklamie dźwiękowej, informacja o powyższej treści wymaga odczytania w sposób wyraźny w języku polskim, a czas trwania przekazu tej informacji nie może być krótszy niż 5 sekund,
c) W prezentacji lub reklamie wizualnej, informacja o powyższej treści ma posiadać następujące cechy:
- umieszcza się poziomo, w dolnej części prezentacji lub reklamy, na płaszczyźnie stanowiącej nie mniej niż 20% jej powierzchni;
- umieszcza się w taki sposób, aby tekst był czytelny, wyróżniał się od kolorystyki reklamy i tła płaszczyzny, w kolorze czarnym na białym tle lub w kolorze białym na czarnym tle.
- Zakaz prezentacji lub reklamy suplementów diety w następującej formie, treści lub miejscu:
a) kierowanej lub sugerującej, że jej przekaz jest kierowany do dzieci do 12 roku życia, w tym z wykorzystaniem ich wizerunku lub głosu;
b) wykorzystującej wizerunek lub rekomendację rzeczywistego lub fikcyjnego lekarza, lekarza dentysty, farmaceuty, technika farmaceutycznego, felczera, pielęgniarki, położnej, ratownika medycznego, diagnosty laboratoryjnego, fizjoterapeuty, dietetyka, specjalisty zdrowia publicznego oraz innych osób wykonujących zawód medyczny, a także stopni i tytułów naukowych w dziedzinach nauk medycznych i nauk o zdrowiu; a także:
– przedmioty, znaki, symbole mogące budzić skojarzenia z wykonywaniem któregoś z ww. zawodów, w tym stetoskop, aparat do mierzenia ciśnienia, łóżko, sprzęt do ćwiczeń fizjoterapeutycznych, wagę, taśmę antropometryczną;
– czynności mogących budzić skojarzenia z wykonywaniem któregoś z ww. zawodów, w tym badań, wypisywania recept, sprzedaży w aptece lub punkcie aptecznym;
– inne elementy mogące budzić te same skojarzenia co określone powyżej;
c) wprowadzającej w błąd co do właściwości lub statusu suplementu diety przez zawieranie wspólnego głównego członu z nazwą własną albo powszechnie stosowaną wyrobu medycznego, produktu leczniczego lub wspólnego znaku graficznego lub towarowego, kształtu graficznego lub opakowania wykorzystującego podobieństwo z oznaczeniem wyrobu medycznego lub produktu leczniczego (dot. tzw. marek parasolowych);
d) w jednostkach systemu oświaty, w podmiotach wykonujących działalność leczniczą;
e) w aptekach i punktach aptecznych, w placówkach obrotu pozaaptecznego (z wyjątkiem prezentowania suplementów diety w wydzielonych miejscach umieszczonych w polu widzenia kupującego, które muszą być oddzielone od miejsc, na których są prezentowane produkty lecznicze, wyroby medyczne i kosmetyki, i nie mogą znajdować się w bezpośrednim sąsiedztwie punktu obsługi klienta).
- Wprowadza się możliwość umieszczania w oznakowaniu, prezentacji lub reklamie suplementu diety znaku potwierdzającego jakość i bezpieczeństwo produktu, przyznawanego na podstawie analizy jego składu, przy czym umieszczanie znaku możliwe będzie po przeprowadzeniu badań laboratoryjnych oraz uzyskaniu opinii jednostki naukowej potwierdzającej zgodność składu suplementu diety z wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa żywności i suplementów diety (wzór znaku, jednostkę uprawnioną do wydawania opinii, tryb postępowania i opłaty określać ma w drodze rozporządzenia minister właściwy ds. zdrowia).
Pomysł regulacji należy ocenić pozytywnie, choć z pewnością proponowane rozwiązania i zapisy wzbudza żywą dyskusję w ramach konsultacji publicznych oraz w dyskusjach publicystycznych, biznesowych i prawniczych.
Dlatego nie jest wykluczone, że Projekt doczeka się zmian na poziomie szczegółowych zapisów, ale są podstawy do przyjęcia, że główne założenia regulacji zostaną utrzymane (postulaty w tym zakresie pojawiają się jednak już od pewnego czasu).
Proponujemy się z nimi zapoznać już teraz i śledzić zmiany, które mogą w istotny sposób zmienić rynek dystrybucji suplementów diety.
Poniżej link do Projektu:
https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12367901/katalog/12941895#12941895
